Er zijn nog veel misverstanden als het gaat om werken met SMART doelen. Ik hoor mensen praten over SMART voorzitten en SMART rapporteren. Geen wonder dat SMART vaak geen beste naam heeft. Want SMART kan alleen de doelen betreffen. En waarom het zinnig is om je doelen SMART te stellen? Kort gezegd: omdat alles wat aandacht krijgt groeit. Daarom zou een ziekenhuis ook geen ziekenhuis moeten heten, en is dat misschien wel de reden dat de meeste mensen overlijden in het ziekenhuis. Maar hier ga ik misschien wat kort door de bocht. 🙂
SMART doelen stellen is zinvol, omdat het je aanspoort Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden te werken. Daarmee breng je het bereiken van je doel dichterbij. Als je doel niet specifiek is of meetbaar, weet je niet wanneer je het gehaald hebt, omdat je niet weet wát je precies wilt bereiken. Is je doel niet acceptabel, dan is er sprake van tegenkrachten; wellicht kunnen collega’s of de betrokken cliënt of patiënt zich er niet in vinden. Een doel dat niet realistisch is, genereert geen oplossingsenergie. En wanneer je doel niet tijdsgebonden is, is het vrijblijvend; we zien wel of we het en keertje halen.
Hoe een SMART doel stellen veranderingsenergie genereert, ervaarde ik zelf aan het begin van mijn loopbaan als ondernemer. Met twee studievrienden had ik een adviesbureau voor natuurontwikkeling. Maar na 3 jaar twijfelde ik of ik verder wilde met de samenwerking. Ik besprak dit met een coach en hij vroeg me per wanneer ik daar uitsluitsel over wilde hebben. Ik weet de datum die ik stelde nog precies: 1 april 1999. Op 1 april – een datum die toen ongeveer 3 maanden verder lag – zou ik weten of ik met mijn bedrijf verder wilde. Vanaf dat moment kon ik mijn gevoelens van onvrede niet meer onder stoelen of banken steken. Mijn onvrede en de naderende datum stuurden mij aan tot actie. Na verschillende gesprekken en tussenstappen is uiteindelijk op 14 april 1999 ons vennootschapscontract en daarmee de samenwerking ontbonden.
Als trainer begeleid ik op dit moment een aantal teams van een zorginstelling met het stellen van SMART doelen, in taal en in toepassing. Dat vinden zij niet makkelijk. Het vereist dan ook het besef dat het SMART-doelen-stellen op zichzelf al een interventie is. Het vormt niet de start van de behandeling, maar is er een wezenlijk onderdeel van. Het zet immers de cliënt of patiënt in beweging en een goed SMART doel stel je dus samen op.
Ook het SMART maken van doelen als: “het vergroten van het zelfvertrouwen van de mevrouw De Groot”, of “het vergroten van het ziekte-inzicht van de patiënt”, wordt niet eenvoudig ervaren. Dat is niet vreemd. Waar het om gaat bij dit soort doelen is het bepalen van de indicatoren voor zelfvertrouwen en ziekte-inzicht. Het afdalen op de ladder van abstractie naar concrete bewoordingen. Met andere woorden, waaruit kan blijken dat het zelfvertrouwen van mevrouw De Groot is toegenomen? Dat vraagt kennis van mevrouw De Groot en overleg met haar. Want wat wil zij bereiken met meer zelfvertrouwen? Waarin komt zij dat gebrek aan zelfvertrouwen precies tegen? Als je dat weet, kun je het doel SMART maken. Bovendien zal Mw. De Groot zich erin erkennen en zal zij ook gemotiveerd zijn om aan de gewenste verandering te werken. Als dat niet zinnig is!