Zonder pijn geen verandering (vaak)

vlinderOp een dag ontstond er een klein gaatje in de cocon. Een man die toevallig voorbijkwam, stopte en observeerde urenlang de opgesloten vlinder. Deze probeerde tevergeefs door het kleine gaatje te kruipen. Na lange tijd leek het alsof hij het opgaf. Toen besloot de man om hem te helpen. Hij pakte zijn zakmes en opende de cocon. De vlinder kwam er meteen uit, maar zijn lichaam was mager en versuft. Zijn vleugels waren niet goed ontwikkeld en bewogen amper. De man bleef hem gadeslaan en dacht dat hij zijn vleugels nog wel zou openen. Dat gebeurde echter niet. Hij bleef zich over de grond voortslepen met zijn magere lichaam en zijn verschrompelde vleugels. Hij heeft nooit kunnen vliegen.

Deze tekst kwam ik tegen op de site van collega Jan Kok. Als bioloog, counsellor en trainer voelde ik mij meteen aangesproken. Het roept allerlei associaties bij mij op. Van keizersnedes tot coachcontacten en de U-theorie. Heel concreet doet me denken aan de training die ik geef voor studenten van een opleiding voor Coaching en Counselling. Als coach, counsellor, therapeut, begeleider is het zo fijn om ondersteunend te kunnen zijn. Maar de bovenstaande tekst beschrijft maar al te goed hoe belangrijk het is om het niet voor de ander op te lossen.

Als helper is het zo goed om je af te vragen: Waaróm wil ik het oplossen? Waaróm wil ik helpen? Stel je eens een situatie voor van een cliënt, patiënt, klant, coachee of vriend, die hevig in de pijn zit. Misschien heeft zij haar baan verloren, of is zijn vriendin er met een ander vandoor. Waarom wil je helpen? Wat is je intentie met dat wat je wilt zeggen?

Laat ik je een andere vraag stellen: kun je de emotie van de ander aanzien? Kun je het verdragen? Kun je meevoelen? Kun je aanwezig blijven terwijl de ander pijn heeft? Het kan zijn dat de pijn van de ander je herinnert aan je eigen pijn. Als je dat niet onder ogen ziet, of niet wilt zien, kun je niet bij de ander zijn. Als je je eigen pijn niet erkent, kun je de pijn van een ander niet erkennen. Je zult willen oplossen, goedmaken, of willen beweren dat het allemaal wel meevalt.

Ken je je eigen pijn wèl, dan kun je bij de ander zijn, dan weet je dat alles voorbij gaat, dat niets voor altijd is, ook deze pijn niet, mits je het onder ogen durft te zien, hoe pijnlijk ook.

Ik vind het verschrikkelijk te zien wanneer ouders hun kinderen proberen te dwingen te stoppen met huilen. Het is niet de pijn van hun kind waar ze moeite mee hebben, het is hun eigen pijn. Het is hun eigen gemis aan liefde, aandacht, zorg, waar hun kind hen aan doet herinneren. Wat zou het fijn zijn, als ze gewoon met hun kind zouden kunnen meehuilen. Ook huilen is namelijk iets wat vanzelf overgaat.

Met fascinatie heb ik gekeken naar mijn dochter in de tijd dat ze nog maar enkele jaren oud was. Als ze pijn had, soms gewoon fysieke pijn, soms minder grijpbare pijn, dan huilde ze. En als ik haar dan liet huilen, geduldig bij haar was en begrip toonde, kon even plotseling de zon weer doorbreken als dat hij achter de wolken verdwenen was.

Maar wat nu die vlinder zo mooi toont: je moet bij de pijn kunnen zijn om de les ervan te kunnen oppakken. De pijn krijgt alleen betekenis, wanneer je hem werkelijk kunt doorvoelen. Nu de cocon van de vlinder te vroeg geopend is, zal de vlinder niet weten waarheen de pijn hem zou hebben geleid, de vlinder zal niet kunnen vliegen en nooit weten wat vliegen is. Want de doorgang door het smalle gaatje van de cocon is een noodzakelijke inspanning. Die is nodig om de vloeistof in zijn vleugels te doen stromen zodat hij kan vliegen.

De U-theorie (van Otto Scharmer) legt dit heel mooi uit. Als je werkelijke verandering wilt, als je van pop tot vliegende vlinder wilt worden, zul je de hele initiatie moeten doorlopen. Je zult het verleden daadwerkelijk moeten loslaten. Doe je dat niet, dan blijf je oude patronen herhalen. Downloaden noemt Scharmer dat.

Maar om het verleden los te laten en je ogen werkelijk te openen, is moed nodig en openheid. En dat kan met pijn gepaard gaan. VoJ staat voor de Voice of Judgement, het oordeel. Hier vindt het debat plaats. Hier zijn de stemmen die je ervan willen weerhouden het oude los te laten. Het zijn stemmen waaraan je je kunt scherpen, die je uitnodigen met andere argumenten te komen, totdat je simpelweg loslaat. VoC is de Voice of Cynicism die je hart gesloten wil houden voor het andere. Het openen van je hart voor het nieuwe kan pijnlijk zijn als je gaat voelen wat je al zo lang miste en waar je al zo lang naar verlangde. En tot slot is er de VoF, de Voice of Fear, die je doet afvragen of er überhaupt wel iets komt als je alles loslaat zonder dat je nog een nieuw houvast hebt.

Maar als je al die Voices uithoudt, je eigen tijd neemt – zoals de vlinder
toen de man dacht dat die het opgaf – kom je in precense en kan een nieuwe werkelijkheid zich aandienen. En die keizersnede? Ik ben benieuwd: staan mensen die zijn geboren uit een keizersnede anders in het leven? Wachten zij tot ze gered worden? Als ik naar mezelf kijk, ben ik geneigd toe te geven van wel.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *