Wij zijn lid van Noord-Hollands Landschap. Deze week viel dat blaadje weer in de bus. Ditmaal met een enthousiast artikel over de florerende biodiversiteit van de Noord-Hollandse duinen. Prachtig klinkende soorten als tapuit (vogel), rietorchis (inderdaad ’n orchidee), oorsilene (familie van de koekoeksbloem), wrattendragend dijkzonnetje (een korstmos) en het slijmrand kaalkopje (een heuse paddo waarmee je waarschijnlijk prachtige hallucinaties kunt oproepen).
De vergelijking tussen ecologie en samenlevingsvormen is een onderwerp dat mij al langer fascineert. Mijn scriptie voor mijn afstuderen handelde over de stabiliteit van ecosystemen. In één zin samengevat: een dynamisch biotoop herbergt meer soorten en is daarom veerkrachtiger en ook stabieler. En daar zitten veel parallellen met organisaties en samenlevingen.
Dynamiek die leidt tot stabiliteit. Klinkt tegenstrijdig? We gaan terug naar de duinen. Dat is een dynamisch milieu met veel variatie in wind, in hoog en laag, voedingstoffenarm en -rijk, nat en droog, zoet en zout, en – meer gebiedsgebonden – kalkrijk en kalkarm. Met andere woorden: voor veel soorten is in de duinen een plek te vinden. Wordt het een periode te droog, dan zullen droogteminnende plantensoorten de overhand krijgen. En andersom. De meeste dieren komen niet in de problemen; ze stellen hun menu gewoon wat bij.
Zet daar eens een monocultuur tegenover: een goed bemeste akker, zo’n kaarsrecht malsgroen tapijt. Je ziet ze vaak liggen als je over de snelweg rijdt. Zeer productief, veel biomassa, dat zeker. Maar voor ecologen en natuurliefhebbers oninteressant. Waarom? Dat malse gras is een monocultuur van slechts enkele grassoorten. Dat zijn over het algemeen geen fragiele soorten. Die kunnen wel wat variatie in droogte of vocht hebben. Maar als er een ziekte opduikt, of het is een te lange tijd te nat, dan is het in één keer gebeurd met de malse akker. Geen soorten die het overnemen, geen veilige plekken waar de soort zich heeft kunnen verschansen. Bovendien, alleen koeien hebben wat aan zo’n grasland, en dan ook nog mits je ze bijvoert met voedingssupplementen, want bij zo’n eenzijdig diëet vaart niemand wel.
Vergelijk dat eens met een organisatie. Personeelsbeleid kan gestoeld zijn op: hoe doen we zoveel mogelijk met zo weinig mogelijk mensen. Zo veel mogelijk uniformiteit voor zo groot mogelijke efficiëntie stamt al uit de tijd dat auto’s van de lopende band kwamen. Heel productief, maar niet meer van deze tijd. Zou je denken… Echter, je hoeft maar te bedenken hoe de gezondheidszorg is georganiseerd met zijn dbc’s en duidelijk is hoezeer het streven naar beheersbaarheid tot uniformiteit en monocultuur leidt. Geen patiënt is echter gelijk, en geen vraag is exact hetzelfde. Die patiënt is gebaat bij diversiteit en dynamiek. Die wil geen gestandaardiseerde oplossing, omdat dat voor de meeste mensen het beste blijkt te zijn. “Ik ben niet de meeste mensen”. Blijft de vraag: hoe manage je dat?
Goed duinbeheer is er op toegespitst zoveel mogelijk soorten tot bloei te laten komen. De kwaliteit van een gebied wordt afgemeten aan biodiversiteit. Het betekent kennis van de behoeften van de soort: waar houdt ie van? Waar gedijt ie bij? Daar zijn die soorten heel duidelijk over. Onderzoek hun natuurlijke habitat (leefomgeving) en je weet het. Het voordeel van mensen is dat je het ze kunt vragen. Wat is je intentie? (visie) Wat wat wil je? (missie) Wat heb je nodig? (hoe en wat). (Deze drie vragen vormen het hart van Tri-Energetica*) Leiderschap daarbij is het hebben van een idee over de samenhang tussen verschillende visies. Past dat allemaal in onze organisatie? Vult het elkaar aan en hoe? Welke visie delen we en hoe dragen we dat uit? Zoals de verschillende duinsoorten met hun verschillende voorkeuren – de één houdt van natte voeten, de ander van droge voeten – samen het duin vormen, zo kunnen verschillende visies en kwaliteiten in één organisatie samen een bedrijf vormen. Management is het zorgen voor de juiste omstandigheden, waarin al die verschillen tot bloei kunnen komen en benut kunnen worden. Mooi hè, de duinen!
* In andere blogposts kom ik daarop terug, check de tagcloud / trefwoordenlijst)